TÌM HIỂU VỀ CÁC THANG ĐO: STAPEL, LIKERT VÀ SEMANTIC DIFFERENTIAL

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về ba phương pháp đo lường quan điểm phổ biến trong nghiên cứu xã hội: thang đo Stapel, thang đo Likert và thang đo Semantic Differential. Tìm hiểu cách mỗi thang đo hoạt động, cách sử dụng chúng trong việc đo lường và ví dụ về ứng dụng của chúng. Đọc bài viết để hiểu rõ hơn về những công cụ quan trọng này và cách chúng có thể áp dụng trong nghiên cứu và đánh giá.

(Nguồn: Russell (2010))

Thang đo Stapel là một phương pháp đo lường quan điểm người dùng được sử dụng trong lĩnh vực nghiên cứu xã hội. Nó được phát triển bởi nhà tâm lý học người Hà Lan, Gerardus T.M. Stapel.

Thang đo Stapel có thể được sử dụng để đánh giá các quan điểm, cảm xúc hoặc đánh giá của người tham gia về một vấn đề cụ thể. Thang đo này có dạng một dải đơn điệu với một trục thẳng đi qua trung tâm của nó. Các điểm số trên thang đo Stapel không được định rõ, nhưng thường từ -5 đến +5 hoặc -7 đến +7.

Ví dụ, giả sử bạn muốn đánh giá ý kiến của người dùng về một sản phẩm cụ thể, chẳng hạn như một chiếc điện thoại di động. Bạn có thể sử dụng thang đo Stapel để đo lường các yếu tố như độ hài lòng, hiệu năng, thiết kế, giá trị và tính năng của sản phẩm đó.

Bạn có thể cung cấp một câu hỏi như "Vui lòng đánh giá mức độ hài lòng của bạn với chiếc điện thoại này" và yêu cầu người tham gia đặt một điểm trên thang đo Stapel từ -5 đến +5. Họ có thể đánh giá bằng cách đặt điểm trên trục thẳng, chẳng hạn như đặt điểm +3 để chỉ mức độ hài lòng cao.

Thang đo Stapel giúp nhanh chóng thu thập thông tin định tính từ người tham gia và phân tích dữ liệu một cách tương đối đơn giản.

Thang đo Likert là một phương pháp phổ biến trong nghiên cứu xã hội để đo lường quan điểm, ý kiến hoặc đánh giá của người tham gia. Được đặt theo tên nhà tâm lý học người Mỹ, Rensis Likert, phương pháp này thường được sử dụng trong các cuộc khảo sát và nghiên cứu xã hội.

Thang đo Likert sử dụng một tập hợp các câu hỏi hoặc tuyên bố mà người tham gia đánh giá bằng cách chọn một mức độ đồng ý hoặc không đồng ý với từng tuyên bố. Thông thường, thang đo Likert có 5 hoặc 7 mức độ, từ mức đồng ý hoàn toàn đến mức không đồng ý hoàn toàn.

Ví dụ, một câu hỏi trên thang đo Likert có thể là "Tôi hài lòng với chất lượng dịch vụ khách hàng của công ty X". Người tham gia sẽ lựa chọn một mức độ đồng ý hoặc không đồng ý, chẳng hạn từ "Hoàn toàn đồng ý" đến "Hoàn toàn không đồng ý". Các mức độ đánh giá này được gán điểm từ 1 đến 5 hoặc 1 đến 7, tùy thuộc vào số lượng mức độ được sử dụng.

So với thang đo Stapel, thang đo Likert đo lường mức độ đồng ý hoặc không đồng ý của người tham gia với các tuyên bố cụ thể. Nó cho phép thu thập dữ liệu về sự đồng ý hay không đồng ý của người tham gia với các tuyên bố cụ thể, trong khi thang đo Stapel cung cấp một phổ quát hơn về đánh giá trên một trục thẳng.

Thang đo Semantic Differential là một phương pháp đo lường quan điểm và đánh giá được sử dụng trong nghiên cứu xã hội và ngôn ngữ học. Phương pháp này giúp đo lường các khía cạnh tương đối của một đối tượng hoặc khái niệm thông qua việc thu thập những từ đối lập mô tả nó.

Thang đo Semantic Differential yêu cầu người tham gia đánh giá một đối tượng bằng cách đánh dấu trên một dải đơn điệu giữa hai từ đối lập. Thường thì các từ đối lập này nằm ở hai đầu của thang đo. Các từ được chọn phải phản ánh các khía cạnh tương đối của đối tượng mà người nghiên cứu muốn đánh giá.

Ví dụ, để đánh giá ý kiến về một sản phẩm, một người nghiên cứu có thể sử dụng thang đo Semantic Differential và yêu cầu người tham gia đánh giá các khía cạnh như "hiện đại - cổ điển", "giá trị - đắt đỏ", "dễ sử dụng - phức tạp" bằng cách đánh dấu trên một dải giữa các từ đối lập.

Các từ đối lập và thang đo được sử dụng trong phương pháp này phụ thuộc vào đối tượng nghiên cứu và mục tiêu của nghiên cứu. Ví dụ khác, trong lĩnh vực ngôn ngữ học, thang đo Semantic Differential có thể được sử dụng để đánh giá các thuộc tính của từ ngữ như "đơn giản - phức tạp", "thân thiện - kỳ cục" và "hài hòa - xung đột".

Thang đo Semantic Differential giúp thu thập dữ liệu định tính và đo lường sự khác biệt trong quan điểm và đánh giá của người tham gia. Nó cung cấp thông tin về các chiều tương đối và giúp hiểu rõ hơn về ý kiến và cảm nhận của người tham gia về một đối tượng hay khái niệm cụ thể.

Tài liệu tham khảo:

Hawkins, D. I., Albaum, G., & Best, R. (1974). Stapel scale or semantic differential in marketing research? Journal of Marketing Research, 11(3), 318–322. 

Russell, G. J. (2010). Itemized rating scales (Likert, semantic differential, and Stapel). Wiley International Encyclopedia of Marketing.